|
|
YARALANMALAR
Yaralanmalarda öncelikle:
-Dezenfektan (mikrop öldürücü) maddenin yaranın içine girmesi engellenmelidir.
-Toz ya da pomat gibi maddeler kullanılmamalıdır.
-Kullanılan sargı fazla sıkılmamalıdır.
Yaralanma terimi, demin, bazen derialtının hatta daha derindeki dokuların
bütünlüğünün bozulması için kullanılır.
Yaralanmalar basitçe şöyle sınıflandırılabilir:
a)Basit yaralanmalar: Şiddetli kanamalara neden olmayan,
yaşamsal önemi olan organlrın zedelenmediği ve fazla yaygın olmayan
yaralanmalardır.
b)Ağır yaralanmalar: Yara derindeki dokuları da içine alıyorsa
ve bölgedeki yapıların bütünlüğü bozulmuşsa; genişçe bir alana yayılmışsa ve
aynı bölgede birden çok yara varsa; şiddetli kanamalara neden oluyorsa;
derindeki yapılar açığa çıkmışsa ya da yara bölgesinde yabancı cisimler
kalmışsa, ağır yaralanmadan söz edilir. Ağır yaralarımalara yaklaşım ve tedavi
yöntemleri ile şiddetli kanamaların tedavisi farklıdır. Bu maddede yalnız küçük
yaralanmalar ele alınacaktır.
Yapılması Gerekenler;
Dikkatsizlik, acelecilik ve yorgunluk gibi nedenlerle yalnızca çocuklar değil,
erişkinler de evde ve evin dışında küçük kazalara uğrayabilmektedir. Bir bıçak
ya da kırık bir cam parçasıyla yaralanma sonucunda oluşan ve çok kanamaya neden
olan bir kesik, duvar ya da demir. törpüsü gibi pürtüklü bir yüzeye sürtünme
sonucunda ortaya çıkan bir sıyrık ya da çekiç ve çivi kullanırken ortaya çıkan
yaralanmalar karşısında ne yapılmalıdır'? Böyle bir durumda her şeyden önce
sakin olmak, tartışmaya girmeden yaralanan kişiyi bir an önce aydınlık bir yere
oturtmak gerekir.
Bundan sonra, acil girişimde bulunacak kişinin aşağıdaki temel noktaları
göz önüne alması gerekir:
1)Girişimi yapacak kişi ellerini su. ve sabunla iyice yıkamalı ve temiz bir
havluyla kuruladıktan sonra alkolden geçirerek havada kurutmalıdır.
2)Yara kollardaysa yaralının parmaklanndaki yüzükler ve kollaıındaki bilezikler
çıkarılmalıdır. Böylece yaralanma bölgesinde ödem oluşursa bölgedeki kan
dolaşımı engellenmemiş olur.
3)Yaranın çevresindeki bölge saf suyla (gerekirse su ve sabunla) yıkan-malı,
yara bölgesine dokunulmamalıdır.
4)Yaranın çevresi dezenfektan (mikrop öldürücü) maddeye batınlmış bir parça
pamukla silinmelidir.
5)Yaranın çevresi silinirken dezenfektan maddenin doğrudan yaraya değmemesine
dikkat edilmelidir. Dezenfektan madde derinin bütünlüğünün bozulduğu yara
bölgesindeki hücrelere zarar verebilir.
6)Yaranın üstüne pomat ya da toz ve pudra halindeki ilaçlar sürülmemelidir.
7)Yara bölgesini steril gazlı bezlerle koruyun.
8)Bölgeyi bir sargı bezi ile çok sıkmadan, yaranın her yanını hafifçe ve aynı
ölçüde saracak biçimde sann. (Sargı bezinin tek işlevi yara bölgesine sürülen
ilacın yerinde kalmasını sağlamaktır.)
9)Yara bölgesinde yabancı cisim (örneğin cam parçaları) varsa sargı
yapılmamalı, bölgeyi korumak için üzerine bol miktarda birkaç kez katlanmış
steril gazlı bez ya da temiz mendil konmalıdır. Bu sırada yaraya baskı
uygulamanın yabancı cisimlerin daha da derine gitmesine yol açabileceği
unutulmamalıdır.
10)Yara bölgesinde yabancı cisim varsa ya da yara paslı ya da kirli bir cisimle
oluştııysa kazazede mutlaka bir ilkyardım merkezine ulaştınlmalıdır.
Küçük Yaraların Bakımı
Evde ya da işyerinde oluşan küçük yaralarda, yara bölgesi uygun bir yöntemle
temizlenu1kten sonra steril gazlı bezle kapatılıp sanlmalıdır.
Aşağıdaki iki temel kural unutulmamalıdır:
-Kullanılan steril gazlı bezler kuru olmalı; yara bölgesinin yumuşamasını
önlemek için yaranın çevresi yıkanıp temizlendikten sonra iyice kurulanmalıdır.
-Bölgeye uygulanan sargı ya da flasterin kirlenmedikçe ya da ıslanmadıkça
değiştirilmesine gerek yoktur. Gerektiği gibi yapılan sargı, günlerce yara
bölgesinde kalabilir.
Sargı Türleri;
Gazlı bez sargısı: Sargı için her boyda gazlı bez piyasada
buluqmaktadır; bunlar, yaranın tümüyle örtülerek sarılması-nı sağlar. Ne var
ki, gazlt bezlerin steril olmadığı ve doğrudan yaraya değmesinin sakıncalı
olduğu unutulmamalıdır.
Steril sargılar: Piyasada mikroplardan anndırtldıktan sonra paketlenmiş
sargılar bulunmaktadır.
Uçgen sargılar: Çeşitli boyutlardaki üçgen sargılar dayanıklı malzemeden
yapılmıştır. Bir yandan yara bölgesinin hareketsiz tutulmasını, öte yandan
sargı bezlerinin yaranın üstünde kalmasını sağlar.
Esnek rulo sargılar: Genellikle bir özelliği olmayan basit sargılar da,
sıklıkla, yaranın üstüne yerleştirilen steril gazlı bezleri yerinde tutmak için
kullamlır. Farklı boyutlarda pek çok türü vardır.
Flasterler (yara bandı): Piyasada birçok farklı biçim ve boyutta flaster
bulunur. Derin yaralarda birbirinden uzakla
şan yara kenarlarını bir araya getirmek için kullamlır. Plastik ve yapışkan
içeren bölüm yaranın çevresindeki sağlam deriye yapıştınlır; flasterin
ortasındaki steril gazlı bez içeren bölüm ise yaranın üstünü tümüyle örler.
Sargının Olmadığı Durumlarda;
Yara bakımı için gerekli malzemenin olmadığı durumlarda, kanamayı saptayabilmek
için açık renkli sargı malzemesi kullanılması önerilir. Steril gazlı bezleri
yerinde tutmak için mendil, kravat, havlu ve hatta kadın çorabı bile
kullanılır.